Bạn đã bao giờ trải qua khoảnh khắc thót tim khi đánh rơi chiếc iPhone 11 quý giá của mình xuống nước chưa? Sự hoảng loạn xuất hiện khi bạn lấy lại nó, hy vọng rằng nó vẫn hoạt động. Tất cả chúng ta đều đã ở đó và đó có thể là một tình huống căng thẳng.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giải quyết câu hỏi liệu iPhone 11 của bạn có ổn không nếu bạn làm rơi nó vào nước. Chúng tôi sẽ đi sâu vào khả năng chống nước của thiết bị và cung cấp cho bạn một số mẹo cần thiết về những việc cần làm ngay sau khi xảy ra sự cố để tối đa hóa cơ hội cứu iPhone của bạn. Vì vậy, hãy cùng khám phá chủ đề này và xoa dịu những lo lắng của bạn nhé!

Hư hỏng do nước là nguyên nhân phổ biến khiến iPhone gặp trục trặc và có thể xảy ra trong nhiều trường hợp khác nhau, chẳng hạn như làm rơi thiết bị vào bồn cầu, dính mưa như nước mà không có biện pháp bảo vệ thích hợp hoặc vô tình làm đổ cốc nước lên thiết bị của bạn. Mức độ nghiêm trọng của hư hỏng phụ thuộc vào thời gian iPhone tiếp xúc với nước cũng như loại chất lỏng mà nó chìm trong đó.

Khi nước thấm vào iPhone của bạn, nó có thể khiến các bộ phận bên trong bị đoản mạch và ăn mòn. Điều này có thể dẫn đến một loạt vấn đề, bao gồm hỏng màn hình cảm ứng, hoạt động thất thường của các nút, mất chức năng âm thanh hoặc loa và thậm chí cả thiết bị bị lỗi hoàn toàn.

Vậy bạn nên làm gì nếu phát hiện iPhone bị vô nước? Đầu tiên và quan trọng nhất, hãy chống lại sự thôi thúc hoảng sợ. Những hành động nhanh chóng của bạn có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể trong việc liệu iPhone của bạn có thể được cứu vãn hay không. Thực hiện theo các bước sau ngay sau khi lấy iPhone của bạn khỏi nước để nâng cao cơ hội phục hồi:

  • Tắt nguồn: Nhấn và giữ nút nguồn cho đến khi thông báo “Trượt để tắt nguồn” xuất hiện và trượt nút này để tắt thiết bị. Điều này giúp ngăn ngừa hư hỏng thêm do dòng điện chạy qua iPhone khi bật.
  • Tháo thẻ SIM: Mở khay SIM bằng kẹp giấy hoặc dụng cụ tháo thẻ SIM và nhẹ nhàng tháo thẻ SIM. Bước này rất cần thiết vì nó cho phép luồng không khí tốt hơn và ngăn thẻ SIM bị hỏng do hơi ẩm còn sót lại.
  • Lau khô bên ngoài: Dùng vải mềm, không có xơ để lau cẩn thận bên ngoài iPhone, loại bỏ mọi giọt nước có thể nhìn thấy. Tránh lắc thiết bị hoặc sử dụng bất kỳ nguồn nhiệt nào như máy sấy tóc, vì điều này có thể đẩy nước sâu hơn vào thiết bị hoặc gây hư hỏng các bộ phận bên trong.
  • Hút độ ẩm dư thừa: Đặt iPhone trên bề mặt sạch, thấm nước như khăn tắm hoặc khăn giấy. Nhẹ nhàng vỗ nhẹ vào thiết bị để hấp thụ càng nhiều độ ẩm càng tốt. Bạn cũng có thể thử đặt nó vào một cái bát chứa đầy gạo chưa nấu chín, điều này có thể giúp hút bớt độ ẩm còn lại.
  • Đợi và lắp lại: Để iPhone của bạn khô ít nhất 48 giờ trước khi thử bật lại. Thời gian chờ đợi này cho phép hơi ẩm bay hơi hoàn toàn. Khi bạn chắc chắn rằng thiết bị đã khô, hãy lắp lại thẻ SIM và bật nguồn để kiểm tra xem thiết bị có hoạt động bình thường hay không.

Điều quan trọng cần lưu ý là các bước này không đảm bảo. Thiệt hại do nước có thể phức tạp và ngay cả sau khi thực hiện các biện pháp phòng ngừa này, không có gì đảm bảo rằng iPhone của bạn sẽ hoạt động hoàn hảo trở lại. Tuy nhiên, thực hiện các bước này ngay sau khi tiếp xúc với nước sẽ tăng cơ hội phục hồi thành công.

Thiệt hại do nước ảnh hưởng đến iPhone như thế nào?

Thiệt hại do nước có thể có tác động bất lợi đến iPhone, gây ra một loạt vấn đề có thể khiến thiết bị của bạn không thể sử dụng được. iPhone, mặc dù được biết đến với độ bền và khả năng chống nước ở các mẫu máy mới hơn nhưng vẫn dễ bị hư hỏng do nước. Cho dù đó là vô tình nhúng nhanh vào vũng nước hay ngâm hoàn toàn, việc để iPhone của bạn tiếp xúc với nước có thể gây ra thiệt hại không thể khắc phục.

Khi nước xâm nhập vào iPhone, nó có thể tàn phá các bộ phận bên trong. Nước có thể gây ăn mòn và đoản mạch, dẫn đến trục trặc ở nhiều bộ phận khác nhau của thiết bị. Các khu vực phổ biến nhất dễ bị hư hỏng do nước bao gồm cổng sạc, nút bấm, loa và mạch điện bên trong.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-5734292711266667&output=html&h=280&adk=3822503278&adf=3453825238&pi=t.aa~a.4089255474~i.33~rp.4&w=824&fwrn=4&fwrnh=100&lmt=1703593774&num_ads=1&rafmt=1&armr=3&sem=mc&pwprc=1151737032&ad_type=text_image&format=824×280&url=https%3A%2F%2Fcellularnews.com%2Fmobile-phone%2Fwill-my-iphone-11-be-ok-if-i-dropped-it-in-water%2F&ea=0&fwr=0&pra=3&rh=200&rw=824&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&fa=27&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTIwLjAuNjA5OS4xMjkiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siTm90X0EgQnJhbmQiLCI4LjAuMC4wIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEyMC4wLjYwOTkuMTI5Il0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTIwLjAuNjA5OS4xMjkiXV0sMF0.&dt=1703593298526&bpp=1&bdt=3000&idt=1&shv=r20231207&mjsv=m202312070101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3De7b564b5e4cf7f83%3AT%3D1703593297%3ART%3D1703593297%3AS%3DALNI_MZV4jgKM6GPlm3KZGqghWFDSM1jYA&gpic=UID%3D00000cc3572fd1e4%3AT%3D1703593297%3ART%3D1703593297%3AS%3DALNI_Ma0d2HNXPA-2KJmb307bdK8ewR0Ug&prev_fmts=728×90%2C824x280%2C270x891%2C0x0%2C0x0%2C1349x607%2C824x280%2C824x280%2C824x280%2C270x600&nras=6&correlator=1105652615124&frm=20&pv=1&ga_vid=680299087.1703593297&ga_sid=1703593298&ga_hid=510203573&ga_fc=1&u_tz=420&u_his=2&u_h=768&u_w=1366&u_ah=728&u_aw=1366&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=90&ady=5164&biw=1349&bih=607&scr_x=0&scr_y=2739&eid=44759875%2C44759926%2C42532523%2C95320884%2C31078663%2C31078665%2C31078668%2C31078670&oid=2&psts=AOrYGsnv6SgC-mjjTVQ8u55nlZHaFUMuGqJVYokU4YFU9Y17tZ0-8yx1SSiaNq69kNlb97KK6cgLtdqmLIGBudMDKvGWsbWf%2CAOrYGsldlEY1773DBrb_goDAOgoQdrkSGPYNUYkKXjc3viRMYh8fzcJzCBzFV7BNMG6y1gZW1fQV88dXfyVUHQjKBEpdVtg%2CAOrYGslcEkltFByqhAyyKN100d3mYDo1j9UL-DbTonCR3cHtUceLNmDccvtPlAyDEOMNYEPMeg7Jjy5MTYZOjb3MOetIjm0%2CAOrYGska5OXG28YVK7plEzrxdcHpLR5iBcLEaoQ_coL3cHvWEDpszipBaZbLr0RkFbH9a8tTpPrUt3ubkd7PWUv44tX2QlQ&pvsid=2248268703040125&tmod=139367017&uas=3&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F&fc=384&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1366%2C0%2C1366%2C728%2C1366%2C607&vis=1&rsz=%7C%7Cs%7C&abl=NS&fu=128&bc=31&td=1&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDFd&nt=1&ifi=8&uci=a!8&btvi=5&fsb=1&dtd=M

Một trong những hậu quả tức thời của việc bị dính nước là màn hình cảm ứng của điện thoại bị hỏng. Nước có thể làm gián đoạn các tín hiệu điện được gửi từ đầu ngón tay của bạn, dẫn đến hoạt động của màn hình cảm ứng không phản hồi hoặc thất thường. Ngoài ra, nước có thể làm hỏng micrô và loa bên trong, dẫn đến chất lượng âm thanh bị bóp nghẹt hoặc méo mó trong khi gọi điện hoặc khi phát nội dung đa phương tiện.

Một hậu quả khác của việc bị dính nước là tuổi thọ pin của iPhone bị giảm sút. Nước có thể thấm vào khu vực pin và làm gián đoạn chức năng của pin, khiến pin nhanh cạn kiệt hoặc không thể sạc được nữa. Nếu iPhone của bạn bị chìm trong nước, điều quan trọng là phải theo dõi hiệu suất pin vì nó có thể cần phải thay thế.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-5734292711266667&output=html&h=280&adk=3822503278&adf=2033615351&pi=t.aa~a.4089255474~i.37~rp.4&w=824&fwrn=4&fwrnh=100&lmt=1703593775&num_ads=1&rafmt=1&armr=3&sem=mc&pwprc=1151737032&ad_type=text_image&format=824×280&url=https%3A%2F%2Fcellularnews.com%2Fmobile-phone%2Fwill-my-iphone-11-be-ok-if-i-dropped-it-in-water%2F&ea=0&fwr=0&pra=3&rh=200&rw=824&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&fa=27&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTIwLjAuNjA5OS4xMjkiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siTm90X0EgQnJhbmQiLCI4LjAuMC4wIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEyMC4wLjYwOTkuMTI5Il0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTIwLjAuNjA5OS4xMjkiXV0sMF0.&dt=1703593298531&bpp=1&bdt=3005&idt=1&shv=r20231207&mjsv=m202312070101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3De7b564b5e4cf7f83%3AT%3D1703593297%3ART%3D1703593297%3AS%3DALNI_MZV4jgKM6GPlm3KZGqghWFDSM1jYA&gpic=UID%3D00000cc3572fd1e4%3AT%3D1703593297%3ART%3D1703593297%3AS%3DALNI_Ma0d2HNXPA-2KJmb307bdK8ewR0Ug&prev_fmts=728×90%2C824x280%2C270x891%2C0x0%2C0x0%2C1349x607%2C824x280%2C824x280%2C824x280%2C270x600%2C824x280&nras=7&correlator=1105652615124&frm=20&pv=1&ga_vid=680299087.1703593297&ga_sid=1703593298&ga_hid=510203573&ga_fc=1&u_tz=420&u_his=2&u_h=768&u_w=1366&u_ah=728&u_aw=1366&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=90&ady=5510&biw=1349&bih=607&scr_x=0&scr_y=3200&eid=44759875%2C44759926%2C42532523%2C95320884%2C31078663%2C31078665%2C31078668%2C31078670&oid=2&psts=AOrYGsnv6SgC-mjjTVQ8u55nlZHaFUMuGqJVYokU4YFU9Y17tZ0-8yx1SSiaNq69kNlb97KK6cgLtdqmLIGBudMDKvGWsbWf%2CAOrYGsldlEY1773DBrb_goDAOgoQdrkSGPYNUYkKXjc3viRMYh8fzcJzCBzFV7BNMG6y1gZW1fQV88dXfyVUHQjKBEpdVtg%2CAOrYGslcEkltFByqhAyyKN100d3mYDo1j9UL-DbTonCR3cHtUceLNmDccvtPlAyDEOMNYEPMeg7Jjy5MTYZOjb3MOetIjm0%2CAOrYGska5OXG28YVK7plEzrxdcHpLR5iBcLEaoQ_coL3cHvWEDpszipBaZbLr0RkFbH9a8tTpPrUt3ubkd7PWUv44tX2QlQ&pvsid=2248268703040125&tmod=139367017&uas=3&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F&fc=384&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1366%2C0%2C1366%2C728%2C1366%2C607&vis=1&rsz=%7C%7Cs%7C&abl=NS&fu=128&bc=31&td=1&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDFd&nt=1&ifi=9&uci=a!9&btvi=6&fsb=1&dtd=M

Hơn nữa, hư hỏng do nước có thể gây ra sự cố với camera và cảm biến trên iPhone của bạn. Độ ẩm có thể thấm vào ống kính máy ảnh, khiến hình ảnh bị mờ hoặc có sương mù. Nước cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng của cảm biến tiệm cận, cảm biến ánh sáng xung quanh và máy quét dấu vân tay.

Trong một số trường hợp, việc rơi vào nước có thể khiến iPhone bị hỏng hoàn toàn. Nếu các mạch bên trong bị hỏng nghiêm trọng, điện thoại có thể không bật nguồn được hoặc liên tục gặp sự cố và treo máy. Điều cần thiết là phải giải quyết thiệt hại do nước càng sớm càng tốt để ngăn ngừa các sự cố tiếp theo và khả năng mất dữ liệu.

Hãy nhớ rằng ngay cả khi iPhone của bạn được quảng cáo là có khả năng chống nước thì nó vẫn có những hạn chế. Khả năng chống nước không có nghĩa là thiết bị không thấm nước và việc tiếp xúc lâu với nước hoặc ngâm nước quá độ sâu quy định có thể dẫn đến hư hỏng nghiêm trọng.

Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ thảo luận về các bước cần thực hiện khi iPhone của bạn bị ướt để giảm thiểu thiệt hại có thể xảy ra.

Các bước cần thực hiện khi iPhone của bạn bị ướt

Tai nạn xảy ra và nếu bạn nhận thấy iPhone bị ướt, điều quan trọng là phải hành động ngay lập tức để giảm thiểu thiệt hại có thể xảy ra. Dưới đây là các bước bạn nên làm theo:

  1. Lấy nó ra khỏi nước: Điều đầu tiên bạn cần làm là lấy iPhone ra khỏi nước càng nhanh càng tốt. Ngâm càng lâu thì nguy cơ hư hỏng càng cao.
  2. Tắt nguồn: Nhấn và giữ nút nguồn cho đến khi tùy chọn “trượt để tắt nguồn” xuất hiện. Trượt nó ra để tắt iPhone của bạn. Bước này rất quan trọng để ngăn ngừa đoản mạch hoặc hư hỏng thêm.
  3. Tháo thẻ SIM: Mở khay thẻ SIM bằng kẹp giấy hoặc dụng cụ tháo thẻ SIM. Lấy thẻ SIM ra và lau khô bằng vải. Để nó bên trong khi iPhone của bạn vẫn còn ướt có thể gây ăn mòn.
  4. Lau khô bên ngoài: Dùng vải hoặc khăn mềm để lau nhẹ nước trên bên ngoài iPhone. Tránh sử dụng các nguồn nhiệt như máy sấy tóc vì có thể làm hỏng các bộ phận bên trong.
  5. Hấp thụ độ ẩm dư thừa: Đặt iPhone của bạn vào hộp đựng đầy gạo chưa nấu chín hoặc gói silica gel. Những vật liệu này có thể giúp hấp thụ bất kỳ độ ẩm còn lại. Để thiết bị của bạn trong hộp ít nhất 24-48 giờ.
  6. Đừng bật quá sớm: Hãy chống lại sự cám dỗ bật iPhone của bạn ngay lập tức để kiểm tra xem nó có hoạt động không. Cho nó đủ thời gian để khô hoàn toàn trước khi thử bật lại.
  7. Nhờ chuyên gia đánh giá: Nếu iPhone của bạn không bật sau thời gian sấy khô hoặc nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu hư hỏng hoặc trục trặc nào, hãy mang thiết bị đến trung tâm dịch vụ ủy quyền hoặc cửa hàng Apple để được đánh giá và sửa chữa chuyên nghiệp.

Điều quan trọng cần lưu ý là các bước này có thể cải thiện cơ hội khôi phục iPhone bị ướt nhưng chúng không đảm bảo thành công. Thiệt hại do nước có thể không lường trước được và ngay cả sau khi làm theo các bước này, vẫn có khả năng thiết bị của bạn gặp sự cố lâu dài.

Hãy nhớ rằng, phòng bệnh luôn tốt hơn sửa chữa. Thực hiện các biện pháp phòng ngừa, chẳng hạn như để iPhone của bạn tránh xa nguồn nước hoặc sử dụng vỏ chống nước, có thể làm giảm đáng kể nguy cơ hư hỏng do nước và giúp bạn tránh khỏi những cơn đau đầu có thể xảy ra cũng như việc sửa chữa tốn kém.

Dấu hiệu hư hỏng do nước trên iPhone

Thiệt hại do nước có thể ảnh hưởng đáng kể đến chức năng của iPhone của bạn. Nếu thiết bị của bạn đã tiếp xúc với nước hoặc bất kỳ chất lỏng nào khác, điều quan trọng là bạn phải nhận biết được các dấu hiệu cho thấy thiết bị bị hư hỏng do nước. Bằng cách biết những gì cần tìm, bạn có thể hành động kịp thời và ngăn ngừa thiệt hại thêm. Dưới đây là một số dấu hiệu hư hỏng phổ biến của iPhone:

  1. Các nút không hoạt động hoặc không phản hồi: Một trong những dấu hiệu đầu tiên của việc iPhone bị vô nước là các nút bị trục trặc hoặc không phản hồi. Nếu bạn nhận thấy các nút trên thiết bị của mình không hoạt động bình thường, có thể do nước thấm vào các bộ phận bên trong và gây hư hỏng.
  2. Sự cố hiển thị: Hư hỏng do nước có thể khiến màn hình iPhone hoạt động thất thường. Bạn có thể gặp hiện tượng nhấp nháy, mờ hoặc đổi màu trên màn hình. Trong một số trường hợp, màn hình có thể không phản hồi hoàn toàn, gây khó khăn hoặc không thể sử dụng thiết bị.
  3. Tuổi thọ pin kém: Một dấu hiệu khác của việc hư hỏng do nước là hiệu suất pin giảm. Nếu bạn nhận thấy pin iPhone của mình cạn kiệt nhanh chóng, ngay cả khi bạn không sử dụng thiết bị nhiều, thì đó có thể là do nước bị hỏng ảnh hưởng đến chức năng của pin.
  4. Quá nóng: Hư hỏng do nước có thể làm gián đoạn mạch điện bên trong iPhone, dẫn đến sinh nhiệt quá mức. Nếu bạn cảm thấy iPhone của mình nóng bất thường, đặc biệt là trong quá trình sử dụng bình thường, điều đó có thể cho thấy thiết bị đã bị hỏng nước.
  5. Âm thanh lạ hoặc không có âm thanh: Nước có thể ảnh hưởng đến loa và micro của iPhone khiến âm thanh phát ra bị méo hoặc không có. Nếu bạn gặp phải tình trạng âm thanh bị cắt xén hoặc bị bóp nghẹt trong khi gọi hoặc nếu không có âm thanh nào cả, đó có thể là dấu hiệu của hư hỏng do vô nước.
  6. Sự cố về camera: Thiệt hại do nước cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng và chức năng của camera của iPhone. Bạn có thể nhận thấy hình ảnh bị mờ, khó lấy nét hoặc thậm chí máy ảnh không hoạt động hoàn toàn.

Điều quan trọng cần lưu ý là những dấu hiệu này không phải lúc nào cũng rõ ràng ngay sau khi tiếp xúc với nước. Đôi khi, ảnh hưởng của thiệt hại do nước có thể biểu hiện dần dần theo thời gian. Do đó, điều quan trọng là phải luôn cảnh giác và đề phòng mọi hành vi bất thường hoặc vấn đề về hiệu suất với iPhone của bạn.

Cách giảm thiểu rủi ro thiệt hại do nước

Mặc dù tai nạn có thể xảy ra nhưng bạn có thể thực hiện một số bước để giảm thiểu nguy cơ iPhone bị hư hỏng do nước. Dưới đây là một số lời khuyên hữu ích:

  1. Sử dụng vỏ hoặc túi chống nước: Đầu tư vào vỏ hoặc túi chống nước chất lượng cao là một trong những cách hiệu quả nhất để bảo vệ iPhone của bạn khỏi bị hư hỏng do nước. Đảm bảo rằng hộp đựng hoặc túi đựng được chứng nhận có khả năng ngăn chặn sự xâm nhập của nước và có lớp đệm kín an toàn để tăng cường khả năng bảo vệ.
  2. Tránh môi trường tiếp xúc với nước: Tốt nhất bạn nên tránh để iPhone tiếp xúc với nước ngay từ đầu. Giữ nó tránh xa những khu vực có nước, chẳng hạn như hồ bơi, hồ và phòng tắm. Ngay cả một giọt nước nhỏ cũng có thể lọt vào thiết bị và gây hư hỏng.
  3. Hãy chú ý đến mưa: Khi bạn ra ngoài, hãy chú ý đến điều kiện thời tiết mưa. Hãy giữ iPhone của bạn trong túi hoặc túi an toàn hoặc cân nhắc sử dụng túi chống nước nếu bạn dự đoán sẽ có mưa lớn. Nếu thiết bị của bạn bị ướt, hãy làm theo các bước được đề cập trước đó để làm khô thiết bị hoàn toàn.
  4. Tránh sử dụng iPhone khi tay ướt: Sử dụng iPhone khi tay ướt có thể làm tăng nguy cơ hư hỏng do nước. Hơi ẩm từ tay bạn có thể lọt vào các khe hở của thiết bị, gây hư hỏng bên trong. Luôn lau khô tay thật kỹ trước khi cầm iPhone.
  5. Kiểm tra rò rỉ: Định kỳ kiểm tra môi trường xung quanh bạn xem có khả năng rò rỉ nước hay không. Hãy để ý mọi dấu hiệu rò rỉ nước gần thiết bị của bạn, chẳng hạn như trần nhà nhỏ giọt hoặc các vấn đề về hệ thống ống nước. Giải quyết kịp thời những vấn đề này để ngăn ngừa hư hỏng do nước cho iPhone của bạn.
  6. Có bản sao lưu: Thường xuyên sao lưu iPhone của bạn là điều cần thiết trong trường hợp bị hỏng nước hoặc bất kỳ sự cố đáng tiếc nào khác. Sử dụng iCloud hoặc iTunes để sao lưu dữ liệu của bạn, đảm bảo rằng thông tin có giá trị của bạn được lưu trữ an toàn và có thể dễ dàng khôi phục.

Bằng cách làm theo các biện pháp phòng ngừa này, bạn có thể giảm đáng kể nguy cơ hư hỏng iPhone của mình do nước. Hãy nhớ rằng, phòng ngừa luôn tốt hơn là cố gắng khắc phục thiệt hại do nước gây ra sau khi nó xảy ra.